Ngành điện trong tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế.

13:09 10-07-2013

Cơ cấu lại nền kinh tế với 3 trọng tâm là tái cấu trúc đầu tư công, tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nước, tái cấu trúc hệ thống ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng là giải pháp quan trọng được nêu trong Kết luận Hội nghị lần thứ 3 Ban chấp hành TW Đảng khóa XI với mục tiêu nhằm nâng cao nội lực, sức cạnh tranh, hướng tới sự phát triển bền vững nền kinh tế đất nước. Là tập đoàn kinh tế lớn của Nhà nước, lại được giao trọng trách “đi trước một bước”, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đang nỗ lực tham gia và tiến hành tái cơ cấu theo chỉ đạo của Chính phủ.

Dấu ấn ngành điện

Hiện nay, EVN được tổ chức theo ngành dọc xuyên suốt các khâu Phát điện -Truyền tải điện - Phân phối điện. Tập đoàn gồm có Công ty mẹ (cơ quan công ty mẹ, 14 đơn vị hạch toán phụ thuộc và 04 cơ sở đào tạo) và 26 đơn vị thành viên, trong đó có 09 doanh nghiệp do EVN nắm giữ 100% vốn điều lệ (gồm Tổng Công ty Truyền tải điện quốc gia, 3 Tổng Công ty phát điện và 5 Tổng Công ty Điện lực); 05 doanh nghiệp do EVN nắm giữ trên 50% vốn điều lệ; 12 doanh nghiệp EVN nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ.

Hầu hết các dự án phát triển lưới điện của EVN đều cán đích đúng hẹn.

Là tập đoàn kinh tế lớn của Nhà nước, vì vậy Tập đoàn Điện lực Việt Nam luôn ý thức rõ sứ mệnh, trách nhiệm lớn lao trong quá trình thực hiện nhiệm vụ theo sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, nhằm ổn định và phát triển nền kinh tế quốc dân, đặc biệt trong quá trình tái cấu trúc nền kinh tế. Đây thực sự là một thách thức lớn nhưng cũng lại một lần nữa khẳng định sứ mệnh “điện đi trước một bước” của ngành điện để tạo nền tảng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát của Đảng, Chính phủ đề ra.

Tập đoàn ý thức rất rõ quá trình tái cấu trúc nền kinh tế sẽ dẫn đến những chuyển dịch, thay đổi trong cơ cấu các ngành kinh tế quốc dân, trong quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội tại các vùng kinh tế trọng điểm, các tỉnh và thành phố. Ý thức rõ những khó khăn, thách thức trong tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế, trong những năm gần đây, Tập đoàn luôn bám sát tình hình chuyển dịch của nền kinh tế nói chung, của từng ngành và từng địa phương. Trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, EVN cũng đã có những điều chỉnh cho phù hợp với những thay đổi của nền kinh tế nhằm thực hiện tốt vai trò chính đảm bảo cung cấp đầy đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội trong các năm tới.

Thực tế những năm gần đây cho thấy, trong bối cảnh dòng vốn đầu tư phát triển của hầu hết các ngành, lĩnh vực đều khó khăn, EVN vẫn hoàn thành tốt các kế hoạch đầu tư, phát triển nguồn điện, qua đó khẳng định vai trò nòng cốt đảm bảo an ninh năng lượng cho đất nước. Cụ thể: Trong 5 năm 2006-2010, EVN đã hoàn thành đầu tư toàn bộ lưới truyền tải, lưới phân phối điện và 61 % tổng công suất các nguồn điện được đưa vào vận hành trong giai đoạn 2006-2010 trên toàn quốc; Tổng vốn đã đầu tư cho các dự án điện trong 5 năm 2006-2010 là 204.520 tỉ đồng (bằng khoảng 6,7% tổng đầu tư cả nước). Giá trị thực hiện vốn đầu tư tăng bình quân hàng năm là 19,3%/năm.

Bước sang giai đoạn 2011-2020, EVN tiếp tục khẳng định vai trò chính trong thực hiện đầu tư, phát triển nguồn và lưới điện theo Quy hoạch phát triển Điện lực quốc gia giai đoạn 2011-2020 với nhiệm vụ đầu tư các dự án nhà máy điện với tổng công suất 9800 MW, chiếm 58 % tổng công suất các nguồn điện mới trong giai đoạn này. Ngoài ra, EVN cũng được Chính phủ giao xây dựng toàn bộ hệ thống lưới điện truyền tải và phân phối, lưới điện liên kết với các nước Trung Quốc, Lào, Campuchia và các nước trong khu vực để mua bán và trao đổi điện năng.

Riêng trong giai đoạn 2011-2015, khối lượng đầu tư cơ sở hạ tầng điện lực mà Chính phủ giao cho Tập đoàn đảm nhận trong giai đoạn 2011-2015 yêu cầu lượng vốn đầu tư lên tới 501.470 tỉ đồng, gấp 2,45 lần so với tổng đầu tư của EVN giai đoạn 2006-2010.

Trong lộ trình xây dựng thị trường điện cạnh tranh, EVN tiếp tục nắm giữ vai trò nòng cốt trong quá trình hình thành phát triển thị trường điện cạnh tranh, đa dạng hoá phương thức đầu tư và kinh doanh điện. Đây chính là một định hướng lớn của Đảng, Chính phủ nhằm tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch, hoàn thiện có chế quản lý và phân phối điện, đảm bảo công bằng lợi ích, tạo động lực thu hút, thúc đẩy đầu tư vào cơ sở hạ tầng điện lực để phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Kết luận Hội nghị lần thứ 3 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI số 10-KL/TW ngày 18/10/2011 về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, tài chính - ngân sách nhà nước 5 năm 2011-2015 đã chỉ rõ: “Bảo đảm an ninh năng lượng trên cơ sở đẩy mạnh huy động mọi nguồn lực phát triển nguồn cung theo đúng sơ đồ tổng thể quy hoạch phát triển hệ thống điện lực Việt Nam… đến năm 2020; đồng thời, kiểm soát có hiệu quả các nhu cầu sử dụng năng lượng, tăng cường các biện pháp tiết kiệm điện gắn với lộ trình chuyển sang áp dụng giá thị trường đối với điện, than và xăng dầu”.

Nghị quyết số 13-NQ/TW Hội nghị lần thứ 4 Ban chấp hành TW Đảng khóa XI về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ nhằm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020 cũng xác định và nhấn mạnh cơ sở hạ tầng điện lực là một trong 4 lĩnh vực trọng tâm.

Quán triệt tinh thần chỉ đạo trên, Tập đoàn xác định: Quá trình hình thành phát triển thị trường điện cạnh tranh cũng là quá trình tái cơ cấu ngành điện lực và tái cơ cấu EVN. Trong quá trình này, EVN sẽ vẫn giữ vai trò chính trong các chủ thể tham gia thực hiện lộ trình hình thành và phát triển thị trường điện tại Việt Nam; chịu trách nhiệm đầu tư xây dựng hạ tầng cơ sở hạ tầng phục vụ thị trường điện (Hệ thống quản lý điều hành thị trường điện, hệ thống công nghệ thông tin liên kết, kết nối các nhà máy điện, xây dựng các Trung tâm điều hành); đào tạo nguồn nhân lực và bộ máy vận hành thị trường điện. Xây dựng bộ máy quản lý, năng lực tài chính, năng lực giao dịch thương mại của các Tổng công ty phát điện.

Ngoài ra, Tập đoàn còn có trách nhiệm nghiên cứu, đề xuất các nội dung sửa đổi bổ sung các quy định pháp luật về hoạt động Điện lực; xây dựng các quy định, quy trình vận hành và điều tiết thị trường để phát triển thị trường phát điện cạnh tranh và chuẩn bị các điều kiện thành lập thị trường bán buôn và bán lẻ điện năng theo lộ trình đã được Chính phủ phê duyệt.

Đặc biệt, trong quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, EVN chính là lực lượng vật chất quan trọng để nhà nước thực hiện ổn định kinh tế vĩ mô, cung cấp dịch vụ công ích cho xã hội, củng cố an ninh quốc phòng. Ví như trong các năm 2011-2012, trong bối cảnh tình hình kinh tế trong nước khó khăn, để ổn định kinh tế và kiềm chế lạm phát, Chính phủ đã cân nhắc, hạn chế điều chỉnh tăng giá theo cơ chế thị trường đối với các sản phẩm quan trọng như điện, than, xăng dầu. Chính phủ đã giao các chỉ tiêu kế hoạch sản xuất kinh doanh điện cho EVN phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế, Chính phủ ban hành biểu giá điện hàng năm trong đó điều chỉnh hợp lý giá bán điện cho các thành phần, đối tượng sử dụng điện để hạn chế tác động tới chi phí và giá thành sản phẩm của các ngành sản xuất cũng như tới đời sống sinh hoạt của nhân dân.

Tính trong 3 năm 2010-2012, Chính phủ đã điều tiết giá bán lẻ điện năng ở mức độ để lợi nhuận hàng năm của EVN bằng 0%. Đây có thể xem là một sự hy sinh lớn của ngành điện nói chung và EVN nói riêng, đặc biệt là trong bối cảnh tình hình tài chính, vốn đầu tư của Tập đoàn còn rất khó khăn.

Đáng chú ý, thực hiện Chiến lược xóa đói giảm nghèo và Chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn của Đảng, Chính phủ, Tập đoàn Điện lực Việt Nam được Chính phủ giao nhiệm vụ giữ vai trò chủ chốt thực hiện chương trình đưa điện về nông thôn. Điều này đã khẳng định vai trò của EVN vào tiến trình phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương, đặc biệt là trong vấn đề đầu tư và cung ứng điện cho nông thôn - hoạt động đầu tư được Nhà nước xác định là dịch vụ công ích, chi phí đầu tư xây dựng rất lớn, có hiệu quả ý nghĩa lớn về chính trị - xã hội nhưng không có khả năng hoàn vốn.

Phát triển hệ thống lưới điện, đảm bảo an ninh năng lượng cho đất nước, Tập đoàn cũng góp phần cùng Trung ương và Chính quyền địa phương giải quyết kịp thời các vấn đề kinh tế-xã hội, giữ gìn ổn định chính trị, quốc phòng-an ninh tại các địa bàn trọng điểm, đặc biệt là khu vực biên giới, hải đảo. Trên tuyến biên giới quốc gia, đến nay hầu hết các xã biên giới trong cả nước tiếp giáp với 3 nước láng giềng đã được cấp điện. Cùng với các công trình do các ngành khác đầu tư (như: trường học, trạm y tế, phát thanh truyền hình, đường giao thông nông thôn...), điện năng thực sự đã phát huy hiệu quả quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu định canh định cư, xoá đói, giảm nghèo, phát triển kinh tế, giữ vững quốc phòng - an ninh biên giới Tổ quốc. Còn trên tuyến biển đảo, Tập đoàn đang đảm nhận cung cấp điện trên các huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi); Phú Quốc (Kiên Giang)...

Bên cạnh đó, Tập đoàn cũng đã tích cực tham gia Chương trình 30a theo sự phân công của Chính phủ và theo nội dung ký kết với UBND tỉnh Lai Châu, trong giai đoạn 2009-2015, Tập đoàn sẽ hỗ trợ 3 huyện nghèo Phong Thổ, Tân Uyên và Than Uyên khoảng 482 tỉ đồng để thực hiện các dự án cấp điện, xây dựng nhà bán trú tại các trường học, xóa nhà tạm, cấp học bổng đào tạo nghề cho con em dân tộc, hỗ trợ khuyến nông, khuyến lâm, mua bảo hiểm y tế cho các cháu học sinh...

Theo tính toán của EVN, tới năm 2015, năng lực sản xuất điện của EVN sẽ đạt 23.000 MW, chiếm 56% tổng công suất hệ thống điện quốc gia, chủ động sản xuất được khoảng 40% nhu cầu điện cả nước; còn tới năm 2020 năng lực sản xuất điện của EVN đạt gần 32.300MW, chiếm khoảng 43% tổng công suất hệ thống, chủ động sản xuất được 38 - 40% nhu cầu điện cả nước.

Trong quá trình tái cơ cấu tổng thể nền kinh tế, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) được Nhà nước giao vai trò chính đảm bảo sản xuất, cung ứng điện cho phát triển kinh tế và nhu cầu xã hội.

EVN trên lộ trình tái cơ cấu

Theo Quyết định số 1782/QĐ-TTg ngày 23/11/2012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án tái cơ cấu Tập đoàn Điện lực Việt Nam giai đoạn 2012-2015, EVN có ngành nghề kinh doanh chính là sản xuất, truyền tải, phân phối và kinh doanh mua bán điện năng; chỉ huy điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối điện năng trong hệ thống điện quốc gia; xuất nhập khẩu điện năng; đầu tư và quản lý vốn đầu tư các dự án điện. Mục tiêu của Đề án là đảm bảo Tập đoàn Điện lực Việt Nam có cơ cấu hợp lý, Tập trung vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh điện; cung cấp sản phẩm, dịch vụ công ích cho xã hội và quốc phòng an ninh; nâng cao sức cạnh tranh, bảo đảm hiệu quả sản xuất kinh doanh; hoàn thành nhiệm vụ sản xuất, cung ứng điện cho nền kinh tế và nhu cầu xã hội.

Trong đó, ngành nghề kinh doanh chính là sản xuất, truyền tải, phân phối và kinh doanh mua bán điện năng; điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối và phân bổ điện năng trong hệ thống điện quốc gia; Đầu tư xây dựng nguồn và lưới điện theo quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia. Đề án cũng nêu rõ: Tập đoàn phải tổ chức lại sản xuất kinh doanh, tiến hành tái cơ cấu các đơn vị thành viên để thực hiện chuyên môn hoá, phân công, hợp tác không dàn trải, phân tán nguồn lực, tránh cạnh tranh nội bộ. Đến hết năm 2015 phải hoàn thành việc thoái vốn đã đầu tư vào các lĩnh vực bất động sản, ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán để tập trung mọi nguồn lực cho ngành nghề kinh doanh chính.

Điện chính là lực lượng vật chất quan trọng trong tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế.

Và để cụ thể hóa các mục tiêu, nhiệm vụ trên, Tập đoàn đã và đang đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc quản trị doanh nghiệp, tập trung vào các nội dung như: Sắp xếp lại cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý điều hành; Sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện hệ thống quy chế quản lý nội bộ, tăng cường kiểm soát nội bộ; Hoàn thiện quy chế về công tác cán bộ, đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực; tăng cường trách nhiệm, quyền hạn và chỉ đạo của EVN đối với người đại diện phần vốn của EVN tại doanh nghiệp khác; đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ và thực hiện các giải pháp tăng năng suất lao động, giảm chi phí trong hoạt động sản xuất kinh doanh; Kiện toàn tổ chức của các tổ chức đảng, đoàn thể trong EVN, đảm bảo lãnh đạo và tổ chức thực hiện thống nhất, hiệu quả các nhiệm vụ của Tập đoàn.

Trên tinh thần đó, sau 1 năm thực hiện nhiệm vụ tái cơ cấu theo Quyết định của Thủ tướng, Tập đoàn đã hoàn thành xây dựng Chiến lược phát triển của EVN giai đoạn 2012-2015, định hướng tới năm 2020 trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Chiến lược phát triển của EVN gắn liền với tái cơ cấu Tập đoàn nhằm tập trung các nguồn lực để thực hiện có hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ trong các năm sắp tới. Về xây dựng phương án tổ chức lại sản xuất kinh doanh, phương án tái cơ cấu các doanh nghiệp thành viên. Trong đó, Tập đoàn đã tổ chức lại khâu sản xuất điện với kết quả thành lập 03 Tổng Công ty Phát điện 1, 2, 3 hoạt động theo mô hình Công ty TNHH MTV.

Hiện nay ba Tổng Công ty đã hoạt động tương đối ổn định. Các doanh nghiệp thành viên đã xây dựng đề án tái cơ cấu của từng đơn vị phù hợp với nội dung nhiệm vụ tái cơ cấu EVN giai đoạn 2012-2015. Tập đoàn đã phê duyệt đề án Tái cơ cấu của 6 đơn vị gồm: Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia, Tổng công ty Điện lực miền Bắc, Tổng công ty Điện lực miền Trung, Tổng công ty Điện lực miền Nam, Tổng công ty Điện lực thành phố Hà Nội và Tổng công ty Điện lực thành phố Hồ Chí Minh. Từ nay tới 2015 các Tổng Công ty phải sắp xếp, ổn định mô hình tổ chức của các đơn vị trực thuộc, thoái vốn đã đầu tư ngoài ngành nghề kinh doanh chính để tập trung nguồn lực vào lĩnh vực truyền tải và phân phối điện.

Trong lộ trình tái cơ cấu mà EVN đề ra tới năm 2015, Tập đoàn xác định sẽ hoàn thành thoái vốn đã đầu tư vào các doanh nghiệp, lĩnh vực không thuộc ngành nghề kinh doanh chính theo đúng các quy định của Nhà nước, đảm bảo công khai, minh bạch, bảo toàn vốn. Riêng trong năm 2013, mặc dù thị trường tài chính vẫn khá ảm đạm nhưng EVN đã tích cực tìm kiếm các đối tác để đàm phán thực hiện chuyển nhượng vốn góp tại các CTCP thuộc diện thoái vốn theo chỉ đạo của Chính phủ.

Về tái cấu trúc quản trị doanh nghiệp, Tập đoàn rà soát lại toàn bộ hệ thống quy chế quản lý nội bộ, nghiên cứu các nội dung cần thiết để sẵn sàng cần sửa đổi bổ sung cho phù hợp với các Nghị định của Chính phủ sắp ban hành về Điều lệ EVN, Quy chế tài chính của EVN. Tập đoàn đã hoàn thành xây dựng và ban hành định mức chi phí cho các đơn vị. Tiến hành xây dựng hệ thống thang bảng lương mới của Tập đoàn phù hợp với các chế độ chính sách tiền lương mới. Hoàn thành kiện toàn cơ cấu tổ chức cơ quan Tập đoàn và các đơn vị thành viên, các Ban quản lý dự án. Ban hành mới Quy chế cán bộ và quy định về xử lý trách nhiệm người đứng đầu, ban hành Quy chế quản lý người đại diện phần vốn tại các doanh nghiệp khác.

Tái cơ cấu nền kinh tế là một chủ trương lớn của Đảng, Chính phủ đề ra, và để thực hiện thành công tiến trình này, Tập đoàn phải phấn đấu vượt qua những khó khăn thách thức, trong đó nổi bật lên hai thách thức lớn: Thứ nhất là giá điện hiện nay chưa thật sự chuyển theo cơ chế thị trường, còn bao cấp cho nhiều đối tượng, chưa tạo được động lực thu hút đầu tư vào phát triển điện lực cũng như thúc đẩy sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả. Thứ hai là Tập đoàn cần nhu cầu vốn rất lớn để đáp ứng nhiệm vụ đầu tư phát triển nguồn điện và lưới điện được Chính phủ giao cho Tập đoàn trong giai đoạn từ nay tới năm 2020 (bình quân mỗi năm khoảng 4 tỉ đô la Mỹ).

Thay lời kết

Trong quá trình tái cơ cấu tổng thể nền kinh tế, EVN được Nhà nước giao với vai trò chính đảm bảo sản xuất, cung ứng điện cho phát triển kinh tế và nhu cầu xã hội; chịu trách nhiệm chính trong đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng điện lực; giữ vai trò nòng cốt trong quá trình hình thành phát triển thị trường điện cạnh tranh; là lực lượng vật chất quan trọng để nhà nước thực hiện ổn định kinh tế vĩ mô, cung cấp dịch vụ công ích cho xã hội, củng cố quốc phòng-an ninh. Tập đoàn cam kết với Đảng, Chính phủ và nhân dân sẽ tiếp tục thực hiện tốt vai trò, trách nhiệm của mình để góp phần vào thực hiện thành công mục tiêu tái cấu trúc nền kinh tế của nước nhà.

Là Tập đoàn kinh tế lớn của nhà nước, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đang tích cực thực hiện nhiệm vụ, mục tiêu tái cơ cấu về ngành nghề kinh doanh, về đầu tư, về quản trị doanh nghiệp và bước đầu đã đạt được một số kết quả quan trọng. Xác định rõ tái cơ cấu là nhiệm vụ cấp thiết, Tập đoàn quyết tâm vượt qua những khó khăn để thực hiện tốt chủ trương của Đảng và Chính phủ về việc tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước.